Scottish Diary -1

थँक्स टु लॉंग वीकएंड... माणसांनी खचाखच भरलेल्या ब्रायटनच्या समुद्रकिनाऱ्याचा फोटो कोणीतरी ऑफिसच्या whatsappग्रुपवर पाठवला. तो फोटो पाहून त्या सगळ्या कोलाहलापासून दूरवर यायच्या निर्णय फारच योग्य असल्याची मनोमन खात्री पटली.
इंग्लंडमध्ये ऑगस्टचा शेवटचा सोमवार Late Summer Bank Holidayची सुट्टी असते. त्याला जोडून मंगळवारची सुट्टी टाकली आहे. या सोमवारनंतर English calendar मध्ये सुट्ट्यांचा दुष्काळ सुरू होतो, तो संपतो थेट डिसेंबरमध्ये ख्रिसमसमध्ये, २५ डिसेंबर ख्रिसमस आणि त्याला जोडून २६ डिसेंबर बॉक्सिंग डे असा. त्यामुळे ख्रिसमसपूर्वीची ही शेवटची सुट्टी घरात बसून काढायची नाही असं पक्कं ठरवलेलं. त्यात मूळचा शांतताप्रिय मुंबईकर (!) असल्यामुळे नेहमीच्या पॉप्युलर लोकेशन्सना जायचं नाही हे ठरवलेलं. मग स्कॉटलंडचा विचार डोक्यात आला. पुन्हा मुंबईकर जागा झाला आणि वेळेचं गणित सुरू झालं. उत्तर स्कॉटलंड अतिशय सुंदर, पण तिथे जायचं असल्यास जास्त वेळ लागणार (आयत्यावेळी विमानप्रवास महाग !), मग दक्षिण स्कॉटलंडकडे नजर गेली. आणि गूगल बाबांनी सुचवलेल्या अनेक ठिकाणांपैकी राजधानी Edinburgh पासून काहीच किलोमीटर अंतरावर वसलेला स्कॉटलंडचा East Lothian प्रदेश, म्हणजे स्कॉटलंडचा आग्नेय भाग दिसला. ट्रेनने जायला फक्त ५ ते ६ तास, समुद्रकिनारा. नेहमीप्रमाणे डोक्याचा कीस पाडला आणि एडिंबरापासून ट्रेनने अवघ्या २० मिनिटांवर असलेलं 'Dunbar' हे छोटंसं किनारी शहर नक्की केलं. तिकिटं, रहायची व्यवस्था अशा गोष्टी ठरवून काल सकाळी लंडनहून ट्रेनने प्रस्थान ठेवलं. ठिकाण थोडं आत असल्यामुळे दोन ट्रेन बदलून, त्यात West Coastच्या ट्रेन्स बंद असल्यामुळे आपली 'मध्य रेल्वे' आठवेल असा प्रवास करून काल दुपारी इकडे पोचलो.
ट्रेनमधून प्लॅटफॉर्मवर पाऊल ठेवल्यापासून हे टुमदार शहर इकडे यायचा निर्णय अत्यंत योग्य असल्याची प्रचीती देऊ लागलं. शांतता म्हणजे काय असते, निवांतपणा म्हणजे नक्की काय अनुभवतात हे येतायेताच कळू लागलं. Airbnbच्या कृपेने Deborah आणि Gordon या अतिशय अगत्यशील स्कॉटिश दाम्पत्याच्या घरात एक डबल रूम मिळाली आहे. त्यांनी अगदी प्रेमाने स्वागत केलं, घरातल्या गोष्टी दाखवल्या. रूममधून समोर दिसणारं त्यांचं छोटंसं गार्डन, आसपासची घरं, सकाळी धुक्याच्या आच्छादनात झोपलेलं Dunbar शहर आणि पक्ष्यांच्या किलबिलाटाने येणारी जाग.... आयुष्य अशा काही क्षणांसाठी जगायचं असतं. आपण 'टुमदार' शब्द फक्त कुठल्यातरी गोष्टीत ऐकलेला असतो, किंवा कधीतरी एखाद्या गावात बघितलेला असतो. पण स्टेशनवरून हा टुमदारपणा 'अनुभवत' घरी आलो. Noddy या माझ्या आवडत्या ॲनिमेटेड सीरिजमधलं शहर वाटत होतं. आजूबाजूची झाडी, छोटेसे रस्ते, कधी पायवाटा आणि एक सूटकेस घेऊन चाललेल्या आमच्याकडे कुतूहलाने बघणारे तुरळक लोक ! मी शब्दांत वर्णन करेन तितकं कमी पडेल, फोटोची प्रत्येक फ्रेम लहान होईल इतकं फक्त डोळ्यांच्या वाईड अँगल लेन्सनेच बघावं, नव्हे अनुभवावं असं सौंदर्य आहे. चार दिवसांची सुट्टी पहिल्या सकाळीच सार्थकी लागली आहे असं वाटतंय.
नुकताच Deborahने दिलेला Cereals, कॉफी, फळं, जॅम, ब्रेड, बटर असा अफाट भरपेट नाश्ता केलाय. चला, आता आवरायला घेतो. दोघं समुद्रावर निघालो आहोत. तो एक अनुभव बाकी असूनही चार दिवसांची सुट्टी इथल्या पहिल्याच सकाळी सार्थकी लागल्यासारखं वाटतंय. आता समुद्रकिनाऱ्यावर गेलो की स्वर्ग फक्त दोन बोटं उरेल. तेव्हा या #ScottishDiaryची आणखी काही पानं भरतील. Till then स्कॉटिशमध्ये See ye efter (नंतर भेटूच)

कौस्तुभ
Dunbar, Scotland
२५-८-२०१९

Science fiction to reality

बहुधा एकविसाव्या शतकाच्या सुरुवातीचं कुठलं तरी वर्ष असेल. 'छात्र प्रबोधन' मासिकाच्या एका वर्षीच्या दिवाळी अंकात (बहुधा) जयंत नारळीकरांची एक विज्ञानकथा प्रसिद्ध झाली होती. किती वर्ष पुढच्या काळातली होती ते आठवत नाही पण भविष्यात घडणारी कथा होती ती. त्यात सुरुवातीला एक आजोबा आणि दोन नातू अशी पात्रं होती. आजोबा त्यांच्या लहानपणच्या गोष्टी सांगत असतात. 'मुंबई-पुणे प्रवासाला साडेतीन-चार तास लागायचे'. आज एक-दीड तास लागणाऱ्या प्रवासाला तेव्हा साडेतीन-चार तास का लागायचे याचं नवल त्या भविष्यातल्या नातवंडांना वाटतं. मध्यंतरी मुंबई-पुण्यादरम्यानच्या सुपरफास्ट 'व्हर्जिन हायपरलूप'ची घोषणा झाली तेव्हा, तसंच मे-जूनमध्ये मुंबई-पुणे इंटरसिटीच्या प्रवासाचा अर्धा तास कमी झाल्याची घोषणा झाली तेव्हा जयंत नारळीकरांच्या या विज्ञानकथेची प्रकर्षाने आठवण झाली होती. नारळीकरांच्या कथेतला तो दिवस फार दूर वाटत नाही.

आता पुन्हा याची आठवण व्हायचं आणखी एक कारण म्हणजे रिलायन्स जिओफायबरची घोषणा ! त्यातली घरबसल्या फर्स्ट-डे फर्स्ट-शो सुविधा जाहीर झाली आणि पुन्हा नारळीकरांची तीच विज्ञानकथा आठवली. त्याच कथेतला दुसरा उल्लेख आठवला. आपल्या काळातल्या आठवणींत रमून जाणारे तेच आजोबा नातवंडांना सांगतात, 'आम्ही थिएटरमध्ये जाऊन सिनेमा बघायचो'. लोकांचा समूह एका हॉलमध्ये जाऊन एकत्र सिनेमा बघतो ही कल्पनाच त्या कथेतल्या भविष्यातल्या नातवंडांना अचंबित करणारी होती.

काही शास्त्रज्ञ-विज्ञानकथालेखक द्रष्टे असतात हेच खरं ! (खरं तर ते द्रष्टे असतात म्हणूनच ते शास्त्रज्ञ-विज्ञानकथालेखक असतात असं म्हणायला हरकत नाही 🙂)

-कौस्तुभ